W Smogorjowje do korčmy zastupichmoj: bě to rjany wulki burski dwór kaž hród, wšo pokazowaše na zamožitosć, korčmarjecy naju přećelnje serbski witachu, a bě tam runje wjace wjesnych ludźi, rozdawachmoj jim někotre “Pratyje” a młodym holcam někotre čisła mojeje zběrki delnjoserbskich ludowych pěsničkow: za to naju wone jara luboznje přeprošowachu, zo bychmoj tola w zymje k nim na přazu přišłoj. Ja drje jim přilubich, pomyslich pak sebi při tym na swój prěni wopyt Smogorjowskeje přazy w lěće 1876 z přećelom Holanom a Surowinom: tehdy běchu rjane młode předliče jara přećelniwe z nami, tak zo so hólcy, kiž z woknom nutř hladachu, ze strachom, zo móhli jich wukałać, na nas roznjemdrichu a nam z hněwom a žarliwosću skoro kabaty wuklepachu, hdy njebudźechu holcy za nas wustupiłe a wšě kije, zuwaki a črije schowawši hólcam zadźěwałe ze słowami: “Gólcy, sromajśo se! To su ga naše gósći!” 

W Prjawozu wostachmoj pola samsneho hosćencarja Pauliki, rodźeneho z Popojc (Papitz), pola kotrehož běch ja hižo 1876 hospodował. Wot Prjawoza sahachmoj přez Hochozu (Drachhausen), Drjenow (Drehnow) a Tornow (Turnow) – tři rjane wulke a dospołnje serbske wsy – na městačko Picnjo. W Hochozy běše tehdy farar Latk, dobry sprawny serbski duchowny, kiž naju ze swojej knjeni mandźelskej přećelnje witaše: wón je nětko tež Serby wopušćił a so do Němcow sćahnył – wosada pak bě dołho wosyroćena a ma nětko němskeho duchowneho. Škoda! Tu a dale dźakowachu so namaj na naju postrowjenje: “Pomgaj Bog!” ludźo lěpje serbski “Bog Wam źěkuj!” město trochu dźiwnje tworjeneho postrowa “Bog źěkujśo!”

W Drjenowje chcychmoj starej šědźiwej babce, kotruž na wsy trjechichmoj, jednu serbsku pratyju darić: wona pak ju na žane wašnje njebjerješe. Dźiwaše so wulce na tajkeju přećelneju cuzeju wujkow! Snadź běše wona potomnica “Marje z Drjenowa” a boješe so, zo chcemoj ju tež wuwjesć kaž tehdy taj dwaj ryćerjej Marju! Nó, k tomu wšak běše tola trochu přez lěta! W Tornowje so tehdyši knjez šołta z namaj do rěčow da – zajimawa serbska hłójčka – a zdźěli namaj mjez druhim, zo ma tež jeho wjes česć, zo je mudreho syna spłodźiła, kiž je, kaž mój, wučer na wysokej šuli. Je to mi luby přećel a sobustaw Maćicy Serbskeje knjez wyši wučer Móń.

W Picnju naju w hosćencu chětro zeskobachu; hač mějachu naju tež tu zaso za někajkeju wysokeju wosobnosći, kaž w Drjowku, njezhonichmoj. Tola z lěpšim jědźom a pićom namaj tu posłužachu.

Chcych rady wotpućik sčinić do Noweje Wsy (Neuendorf), hdźež běch wokoło noweho lěta 1875 pobył a hdźež běše so mi wulce spodobało; tola knjez kantor Grys běše zemrěł, Holanec wuja njemějach sobu, kaž tehdy, a te rjane předliče, kiž namaj tehdy luboznje spěwachu, běchu wězo dawno so wudałe. Tež Barbuk (Bärenbrück) ze swojimaj rjanymaj hatomaj a Móst (Heinersbrück), hdźež běchmoj z Holanom po wsy błóto měriłoj a skoro dołhej škórni tčacy wostajiłoj, hižo znajach. Tuž ćehnjechmoj na Janšojce (Jänschwalde): duchownske městno zastawaše tam knjez farar Krygar, kiž běše mnohich delnjoserbskich kandidatow za serbske duchownske zastojnstwo přihotował: wón běše tehdy dla chorosće wočow runje w hojerni, nětko pak je tež ze słužby na wuměnk šoł – a jeho cyle serbska wosada pomě němskeho fararskeho zastupnika. Janšojski wučer je tež, kaž mnohi druhi zemjak, njewobstajnosć zboža na sebi zhonił: w młodych lětach je poroki žnjał dla zběranja serbskich ludowych pěsničkow a nětko je wot knježerstwa myto dóstał za přisporjowanje němskeje rěče mjez swojimi serbskimi šulskimi dźěćimi.

W korčmje zeznachmoj někotre zajimawe ludowe typy, tola njemóžu so wjace tak prawje na jich wosebitosće dopomnić: to hišće wěm, zo so jako Serbja čujachu. Přez Radojz (Radewiese) dokročichmoj tón dźeń hišće hač do Rogowa (Horno †), jeničkeje serbskeje wsy w Gubinskim wokrjesu, kotruž sym hižo wopisał. Wot Rogowa wjedźeše naju puć hač do Mužakowa přez tele wsy: Rjasnik (Briesnig), Mały Rjasnik, Małksa (Mulknitz), Husoka (Weissagk †), Gózd (Gosda), Klinka (Klinge), Tšawnica (Tranitz †), Liškow (Groß Lieskow †), Liškowk (Klein Lieskow †), Słychow (Schlichow †), Hažow (Haasow), Kórjeń (Kahren), Rogozna (Roggosen), Žargoń (Sergen), Górjonow (Komptendorf), Drěžnice (Drieschnitz), Lěšće (Hornow), Bóšojski póst (Bohsdorfer Post), Mały Kólsk (Klein Kölzig), Wulki Kólsk (Groß Kölzig), Rjašćan (Preschen), Gozda (Gosda), Derbń (Döbern), Dubrawka (Dubraucke, wot lěta 1937 Eichwege), Cersk (Tschernitz) a Jemjelica (Jämlitz).