Rogow, jenička serbska wjes Gubinskeho wokrjesa

Hižo husto běch na swojich pućowanjach po Delnich Serbach słyšał, zo hišće w Gubinskim wokrjesu na połnócnorańšej stronje serbskeje Delnjeje Łužicy wulka serbska wjes leži a to sama jenička w tym wokrjesu – Rogow, kotraž je sebi dotal swoju serbskosć zachowała. Tuž ju wězo na swojim poslednim wobšěrnym pućowanju po Delnjej Łužicy w lěće 1880 z lubym a česćenym přećelom Alfonsom Parczewskim wopytach wćipny wohladać, kajka to wjes a kak serbska.

Běše njedźelu wječor, słónčko bě hižo w boži domčk šło, nóc lěhaše so na zemju, jako z Janšojskeje hole wustupiwši k ranju před namaj we wječornym směrkanju wjes wuhladachmoj – bě to Rogow. Po wsy stupajo a za hosćeńcom hladajo wusłyšachmoj před chěžemi a na burskich dworach při puću ležacych tam a sem hłosy, zwjetša žónske – rěčeše so serbski. Skónčnje do korčmy zakročiwši nadeńdźechmoj wulku hosćeńsku stwu kopatu ludźi – mužow młódšich a staršich; rozmołwjachu so wšitcy serbsce mjez sobu – běchu hižo pili, zabawa bě jara žiwa a tam a sem jedyn hewrjekaše, a hdyž zazeli abo zasakrowa – wuprasny němski. Je pak to tež pola Hornich Serbow wašnje. 

Posydźechmoj so za blido do kućika, skazachmoj sebi karan piwa, a ja jako parlamentar jednach z hosćencarjom wo nóclěh. Tón pak bě chětro dźiwny čłowjek – wotsćěń židowskeho hosćencarja w Pólskej abo Wuherskej. Z Němcom, kaž zhonich, do Rogowa přićahnywši, běše drje serbski nawuknył, tola swojeje kulturneje misije sebi wědomy rěčeše z burami stajnje němsce. Moje jednanje z nim měješe tón wuspěch, zo žaneho nóclěha njedóstachmoj – čehodla nic, njewěm. Po krótkim wuradźowanju, dokelž tola na dróze wonka ležeć njechachmoj a derje njemóžachmoj, ke knjezej wučerjej naju wisitnej kartce pósłachmoj z próstwu wo hospodu – k fararjej mějachmoj měnje přichilenja. Bórze wotmołwi wučer, zo smój jemu witanaj. Młody pachoł, po zdaću kruwar, wjedźeše naju na šulu rozmołwjejo so z namaj derje a rjenje serbsce. Knjez wučer Nakońc, rodźeny Serb z Jasyna pola Gródka, naju luboznje witaše a přećelniwje hospodowaše. Wostachmoj pola njeho hač do póndźele popołdnja.

Rogow, drje tak pomjenowany, dokelž na pěskojčnej hórce leži, kotraž so kaž rog abo róžk k rěce Nysy bliži, rěka wot započatka našeho lětstotka sem němski oficialnje Horno, před tym pak měješe mjeno Hörnchen, dósta potajkim pozdźišo znowa serbski wukónc – ow (o), runje kaž wjes Dubje pola Wětošowa němski Eichow město Eiche rěka.

Rogow ma 84 swójbow, mjez nimi 40 burskich a w hromadźe 606 wobydleri, z kotrychž su němscy: farar a wětrnikar (hišće nježenjencaj), wučerjowa, blidar ze žonu a 7 dźěćimi a korčmar; blidarjowe a wučerjowe dźěći pak rěča z wjesnymi dźěćimi serbsce; potajkim je w Rogowje 600 resp. 593 Serbow. Wjes, kiž słušeše prjedy pod Bytomske knjejstwo, žaneho ryćerkubła nima, burja su knjejsku holu pokupili a tuž wobsedźi wosada sama patronatstwo w cyrkwi a šuli. Zafarowana a zašulowana žana wjes njeje; jenož Grěšnej, wot znajmjeńša 200 lět cyle němska wjes, ma filialnu cyrkej. Farske dochody z Rogowa a Grěšneje wučinja hromadźe 2400 mk. Rogowska cyrkej je stary kamjeńtny twar z katolskich časow, burske domy, zwjetša słomjane, maju dospołny serbski typus.

Grěšnej je po ludowym powědanju wot markhrabje Gera załožena jako stróža přećiwo nadpadam Serbow do Gubina. Pola ratarjow w Rjasniku, wsy k połdnju při Nysy ležacej, kiž je hewak hižo dlěje přeněmčena, słuži wjele serbskich młodych ludźi z Rogowa. Z Budarjoweho wustawa so lětnje 5-7 toler na Rogowsku chudźinu rozdźěla, dopokaz, zo so wjes tež wot wyšnosće w Gubinje hišće jako serbska wobhladuje.